Biologia AR Szczecin

Monitoring przyrody to regularne obserwacje i pomiary wybranych elementów przyrody żywej, prowadzone dla uzyskania informacji o zmianach tych elementów w czasie.Zadaniem monitoringu przyrody jest określenie wpływu zmian środowiskowych na organizmy dla zapobiegania negatywnym skutkom tych zmian w przyrodzie, a więc uzyskania danych dla zorganizowania skutecznej ochrony gatunków i układów ekologicznych.
Podstawy prawne
1.Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody umieszcza monitoring przyrody w ramach monitoringu środowiska (Art. 112). Zgodnie z ustawą monitoring przyrody ma polegać na obserwacji i ocenie stanu oraz zachodzących zmian w składnikach różnorodności biologicznej i krajobrazowej na wybranych obszarach, a także na ocenie skuteczności stosowanych metod ochrony przyrody, w tym na obserwacji siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000
2. Dyrektywa Siedliskowa (Dyrektywa Rady Nr 92/43 z 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory), wymaga monitorowania (dosłownie "nadzoru") stanu zachowania siedlisk przyrodniczych i gatunków z załącznika I, II, IV i V tego dokumentu (art. 11.). W Polsce ten obowiązek dotyczy:
a) siedliska przyrodnicze: 79 siedlisk przyrodniczych,
b) gatunki roślin: 49 gatunków/rodzajów/podrodzajów roślin; łącznie traktowane są rodzaje – Sphagnum (torfowce; 32 gatunki) i podrodzaj - Cladina (chrobotki; 8 gatunków) oraz Lycopodium (widłaki, w dawnym ujęciu - 8 gatunków).
c) gatunki zwierząt (z wyłączeniem ptaków): 141 gatunków zwierząt.
3. Konwencja o różnorodności biologicznej (Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r., Dz.U.02.184.1532 z dnia 6 listopada 2002 r.). Art. 7 konwencji zachęca Strony Konwencji do - m.in. - monitorowania elementów różnorodności biologicznej, z uwzględnieniem tych elementów, które wymagają pilnych działań ochronnych oraz mają największą potencjalną wartość dla zrównoważonego użytkowania, monitorowania skutków procesów i działań, które mają lub mogą mieć znaczny, negatywny wpływ na ochronę i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej oraz gromadzenia i opracowania wyników identyfikacji i monitoringu. Zgodnie z Konwencją o różnorodności biologicznej, monitoring przyrodniczy powinien objąć wszystkie poziomy bioróżnorodności: różnorodność ekosystemową, gatunkową i genetyczną.

W latach 2007-2009 w ramach podsystemu monitoringu przyrody będą realizowane następujące zadania:
Monitoring ptaków, w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000
Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000
Monitoring lasów
Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego

Monitoring ptaków
Cel programu:Dostarczanie corocznych, reprezentatywnych dla obszaru Polski, wskaźników stanu populacji wybranych gatunków ptaków lęgowych; w szczególności: * wskaźników liczebności populacji, * wskaźników rozpowszechnienia, * wskaźników efektów rozrodu (4 gatunki).

Dlaczego monitoring ptaków?
Ptaki są powszechnie uznawane za dobre wskaźniki stanu całego środowiska przyrodniczego, czy "zdrowia" ekosystemów. W szeregu państw członkowskich UE, odpowiednio dobrane indeksy liczebności ptaków traktowane są jako wskaźniki jakości życia społeczeństwa.Ochrona ptaków, w szczególności gatunków wskazanych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej, jest obowiązkiem prawnym państw członkowskich UE; monitoring jest częścią sprawnego systemu ochrony populacji ptaków.

Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych
Celem zaplanowanych badań monitoringu gatunków i siedlisk przyrodniczych jest uzyskanie danych, pozwalających na:
* ocenę stanu zachowania gatunków i typów siedlisk przyrodniczych na badanych stanowiskach i obszarach;
* opracowanie wniosków dotyczących ich ochrony;
* zgromadzenie informacji na potrzeby pierwszego raportu do Komisji Europejskiej z wdrażania Dyrektywy Siedliskowej; przygotowanie części tego raportu; Raport na temat stanu zachowania siedlisk i gatunków w kraju czonkowskim UE ma zawierać dane na poziomie  wyróżnionych  w  Europie  regionów  biogeograficznych  (w  Polsce  trzy,  tzn.  dwa lądowe: kontynentalny i alpejski i jeden morski: bałtycki). Raport obejmuje zarówno informację ogólną, tak jak zasięg, zajmowany obszar, wielkość populacji, jak i wyniki oceny stanu zachowania siedliska/gatunku na poziomie regionu biogeograficznego.
* stworzenie podstaw dla budowy sprawnego systemu monitoringu siedlisk i gatunków, poprzez m.in. przetestowanie metodyki badań terenowych, przygotowanie poradników metodycznych i wykonanie innych działań, niezbędnych dla jego uruchomienia.

Prace monitoringowe zorganizowanie są na następujących poziomach: instytucja koordynująca, koordynator krajowy, ekspert lokalny.

Monitoring lasu jest systemem oceny środowiska leśnego i kondycji zdrowotnej drzewostanów na podstawie ciągłych lub periodycznych obserwacji i pomiarów wybranych indykatorów na stałych powierzchniach obserwacyjnych.
CELE I ZADANIA
Określenie przestrzennego zróżnicowania stanu zdrowotnego lasów.
Śledzenie zmian stanu zdrowotnego lasów w czasie.
Analiza związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy stanem zdrowotnym lasu a biotycznymi i abiotycznymi czynnikami środowiska.
Opracowanie krótkookresowych prognoz zmian stanu zdrowotnego lasu.
Wypełnianie zobowiązań Polski podjętych w ramach Konwencji o Transgranicznym Przemieszczaniu się Zanieczyszczeń na Dalekie Odległości, Konwencji o Różnorodności Biologicznej oraz rezolucjach Strasburskiej i Helsińskiej Paneuropejskiej Ministerialnej Konferencji dotyczącej Ochrony Lasów w Europie, a także rozporządzenia Unii Europejskiej nr 2152/2003 Forest Focus
Gromadzenie informacji o stanie lasów użytecznych przy formułowaniu polityki leśnej oraz polityki ekologicznej państwa
Dostarczanie informacji dla administracji rządowej, samorządowej, społeczeństwa oraz jednostek administracji Lasów Państwowych

Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego w Polsce
Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego (ZMŚP) funkcjonuje w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, a jego zadaniem w odróżnieniu od monitoringów specjalistycznych jest prowadzenie obserwacji możliwie jak największej liczby elementów środowiska przyrodniczego, w oparciu o planowe, zorganizowane badania stacjonarne. Celem ZMŚP jest dostarczenie danych do określania aktualnego stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne, przedstawienie krótko i długookresowych przemian środowiska w warunkach zmian klimatu i narastającej antropopresji. Uzyskane wyniki z prowadzonych obserwacji stanowią podstawę do sporządzenia prognoz krótko i długoterminowych rozwoju środowiska przyrodniczego oraz przedstawienia kierunków zagrożeń i sposobów ich przeciwdziałania.
Program ZMŚP jest programem monitoringu funkcjonowania geoekosystemów (krajobrazów), służy zachowaniu struktury krajobrazowej Polski. Pod względem metodologicznym program ZMŚP opiera się na koncepcji funkcjonowania systemu, realizuje założenia zachowania georóżnorodności i bioróżnorodności całego kraju. Podstawowym obiektem badań w ZMŚP jest zlewnia rzeczna (jeziorna), w zasięgu której zlokalizowane są testowe powierzchnie badawcze, ujmujące możliwie wszystkie typy ekosystemów badanego krajobrazu.